اسهال و استفراغ از شایع ترین مشکلات گوارشی در کودکان هستند که می‌ت وانند باعث نگرانی والدین شوند. انتخاب غذای مناسب برای اسهال و استفراغ کودکان نقش بسیار مهمی در تسریع روند بهبود و پیشگیری از کم آبی بدن دارد. بسیاری از والدین در مواجهه با این وضعیت می پرسند: “برای اسهال بچه ها چی خوبه؟“ یا “برای اسهال و استفراغ بچه چی خوبه؟“ در این مقاله به طور کامل درباره بهترین غذاهای مناسب برای اسهال و استفراغ کودکان صحبت خواهیم کرد و نکاتی کاربردی برای تغذیه صحیح در این دوران ارائه می دهیم.
بهترین غذاها برای اسهال و استفراغ کودکان
زمانی که کودکان دچار اسهال و استفراغ می‌شوند، بدنشان مقدار زیادی آب و املاح از دست می‌دهد. بنابراین، هدف اصلی تغذیه در این شرایط، جبران آب، الکترولیت ها و تأمین انرژی بدون تحریک بیشتر دستگاه گوارش است. بهترین گزینه ها شامل:
- مایعات شفاف برای پیشگیری از کم‌آبی
- غذاهای نرم و قابل هضم
- وعده های غذایی کوچک و مکرر
- پرهیز از غذاهای چرب، سنگین و شیرین
در ادامه به تفکیک به مایعات مناسب و غذاهای مناسب در دوران اسهال و استفراغ کودکان می پردازیم.
مایعات مناسب برای مصرف کودکان در زمان ابتلا به اسهال و استفراغ
مایعات نقشی حیاتی در مدیریت اسهال و استفراغ دارند. کودکان به دلیل جثه کوچکتر، سریع‌تر دچار کم آبی می شوند و لازم است به میزان کافی مایعات دریافت کنند.
- محلول او آر اس: بهترین گزینه برای جبران آب و املاح بدن. می توانید آن را از داروخانه تهیه کنید یا در خانه طبق دستور پزشک آماده نمایید.
- آب جوشیده خنک‌شده: ساد ه‌ترین و مطمئن ترین مایع برای حفظ آب بدن.
- آب سیب رقیق شده: در حد متعادل می‌تواند انرژی و مایعات بدن را تأمین کند.
- سوپ‌های شفاف: مانند آب مرغ یا آب گوشت بدون چربی، که علاوه بر تأمین آب، مقداری الکترولیت نیز دارند.
- چای کم‌رنگ: در بعضی موارد توصیه می‌شود، البته بدون قند اضافه.
- آب برنج:آب حاصل از پخت برنج سفید می‌تواند به تسکین اسهال کمک کند.
غذاهای مناسب در زمان ابتلای کودکان به اسهال و استفراغ
بعد از کنترل اولیه علائم و بهبود نسبی اشتها، باید غذاهای آسان هضم و مقوی به رژیم غذایی کودک اضافه شود. اما برای اسهال و استفراغ بچه چی خوبه؟
بهترین غذاهای پیشنهادی عبارتند از:
- برنج سفید: ساده، سبک و کمک کننده به سفت شدن مدفوع.
- موز: منبع عالی پتاسیم که الکترولیت های از دست رفته را جبران می‌کند.
- سیب رنده شده یا پخته: به خاطر پکتین موجود در آن، به بهبود قوام مدفوع کمک می‌کند.
- نان تست سفید: سبک، بدون فیبر زیاد، مناسب معده تحریک‌پذیر.
- هویج پخته: نرم و منبع خوبی از ویتامین ها، بدون تحریک معده.
- سیب‌زمینی آب‌پز: بدون کره یا چاشنی چرب، منبع خوبی از انرژی.
- سوپ مرغ ساده با برنج : غذایی کامل که انرژی، مایعات و پروتئین را تأمین می کند.
غذاهای نامناسب در زمان ابتلای کودکان به اسهال و استفراغ
در دوران اسهال و استفراغ کودکان، دستگاه گوارش حساس تر از همیشه می شود. مصرف بعضی غذاها می‌تواند علائم را تشدید کرده، مدت بیماری را طولانی تر کند یا حتی باعث بروز عوارضی مانند کم‌آبی یا سوء تغذیه شود. بنابراین آگاهی از غذاهای ممنوعه یا نامناسب در این دوران بسیار مهم است.
۱. غذاهای چرب و سرخ شده
غذاهای چرب مانند سیب‌زمینی سرخ شده، ناگت، فست‌فودها (پیتزا، برگر)، غذاهای سرخ شده در روغن زیاد و خوراکی های کره‌ای به شدت برای معده ی تحریک شده کودک سنگین هستند. این غذاها روند هضم را کند کرده و می‌توانند حالت تهوع، اسهال و دل درد را تشدید کنند.
۲. لبنیات پرچرب
شیر پرچرب، خامه، پنیرهای چرب و ماست های سنگین ممکن است به علت داشتن لاکتوز، معده تحریک شده ی کودک را بیشتر تحت فشار قرار دهند. بسیاری از کودکان در زمان اسهال دچار نارسایی موقت در هضم لاکتوز می‌شوند که باعث بدتر شدن اسهال می شود.
۳. نوشیدنی های قندی یا گازدار
نوشیدنی‌هایی مثل نوشابه، آبمیوه های صنعتی، نوشیدنی های ورزشی شیرین یا آبمیوه های خیلی غلیظ می توانند باعث جذب نامتعادل آب و قند در روده شده و اسهال را تشدید کنند. همچنین کافئین موجود در نوشابه ها می‌تواند کم آبی بدن را بیشتر کند.
۴. غذاهای پر فیبر و خام
مصرف سبزیجات خام مانند کاهو، کلم، خیار، گوجه فرنگی و میوه های پرفیبر مانند انجیر و گلابی در این دوران مناسب نیست. فیبر زیاد می‌تواند حرکات روده را بیشتر کند و باعث تشدید اسهال شود.
۵. خوراکی‌های پرادویه و تند
غذاهای ادویه دار، فلفلی و تند باعث تحریک بیشتر معده و روده می شوند و می‌توانند تهوع، دل پیچه و اسهال را بدتر کنند. این غذاها باید تا زمان بهبود کامل کودک از رژیم غذایی حذف شوند.
۶. شیرینی ها و شکلات‌ها
شکلات، آب نبات، کیک های خامه ای و شیرینی های صنعتی دارای قند بالا و چربی زیاد هستند که هم می توانند باعث افزایش حرکات روده شوند و هم معده ی کودک را تحریک کنند.
۷. غذاهای سنگین و حجیم
غذاهای حجیم مانند خورشت های چرب، پلوهای پرچرب و وعده های غذایی بزرگ، معده ی کودک را تحت فشار قرار می دهند و هضمشان در این دوران دشوارتر است. بهتر است در این شرایط به وعده های کوچک و سبک اکتفا شود.
نتیجه گیری
در هنگام ابتلای کودکان به اسهال و استفراغ، انتخاب غذای مناسب برای اسهال و استفراغ کودکان اهمیت بسیاری دارد. مصرف مایعات کافی و استفاده از غذاهای نرم و سبک می‌تواند به بهبود سریع تر کمک کند و از عوارضی مانند کم آبی جلوگیری نماید. همچنین لازم است از غذاهای سنگین و تحریک کننده معده پرهیز شود. اگر اسهال یا استفراغ بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشت یا علائم کم آبی مشاهده شد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. با رعایت اصول تغذیه‌ای مناسب، می توان این دوره را با کمترین مشکل پشت سر گذاشت.
سوالات متداول
آیا کودکان مبتلا به اسهال و استفراغ باید از خوردن میوه ها پرهیز کنند؟
خیر، اما باید در انتخاب میوه ها دقت شود. میوه‌هایی مانند موز و سیب (به صورت رنده شده یا پخته) برای کودکان مبتلا به اسهال و استفراغ مناسب هستند. اما میوه های اسیدی مانند پرتقال یا کیوی ممکن است معده را تحریک کنند و بهتر است موقتاً از مصرف آنها خودداری شود.
آیا لبنیات می تواند اسهال و استفراغ کودکان را بدتر کند؟
بله. در بسیاری از موارد، بعد از اسهال و استفراغ، موقتاً دستگاه گوارش کودک نسبت به لاکتوز (قند موجود در شیر) حساس می‌شود. مصرف شیر و لبنیات پرچرب ممکن است علائم را بدتر کند. بهتر است تا زمان بهبود کامل، از لبنیات دوری کرده یا از لبنیات بدون لاکتوز استفاده شود.
